سایت علمی و پژوهشی آسمان

انشا با ویژگی تضاد مفاهیم روز و شب پایه دهم صفحه ۱۰۷

انشاء شماره یک

انشا با ویژگی تضاد مفاهیم روز

مقدمه: کره ی زمین تقریبا گرد است و در اثر چرخش زمین نیمی از کره ی زمین در روشنایی فرو می رود که به آن روز می گویند و نصف دیگر در تاریکی که به آن اصطلاحا شب گفته می شود.

تنه انشا: با طلوع خورشید طلایی روز آغاز می شود و تاریکی و شب رخت می بندد و برای چند ساعتی ما را ترک می کند. روز یعنی روشنایی یعنی درخشش و تابیدن هر آنچه که روی زمین است و رنگ وجلای دیگری می گیرد. آب ها زلال تر دیده می شوند و آسمان تیره و تار روشن و آبی رنگ می شود و ابرهای سفید در آن موج می گیرند و همراه باد از این سمت به آن سمت می روند. در روز مردم به کار و تلاش می پردازند و به دنبال روزی حلال می روند اما در شب همگی به استراحت و خواب می پردازند تا که دوباره ماه از آسمان برود و شب پرده بردارد و روز دوباره با همه ی روشنایی اش به آسمان سلام بگوید. سلام بگوید و باری دیگر زندگی جریان یابد و مردم از خواب بیدار شوند و به زندگی و روال آن بازگردند. عده ایی به دنبال درس می روند و عده ایی به سر کار و عده ایی دیگر می خوابند زیرا که تمام طول شب را بیدار بوده اند و کار کرده اند. شب و روز دو دنیای متفاوت اند، یکی تاریک و دیگری روشن، یکی در اوج آرامش و دیگری در اوج شلوغی و هرج و مرج، یکی در اوج خواب و بی خبری و دیگری در عالم بیداری و هشیاری. دو دنیا به همراه تضادها و زیبایی هایش که دنیا را ساخته و به آن رنگ و زیبایی بخشیده. زیرا اگر اینطور نبود دنیا در مسیر یکنواختی پیش می رفت  و هیچ لذت و هیجانی نداشت و دنیا پر می شد از روزمرگی و کسلی.

نتیجه گیری: دنیا زیباست. با همه ی تضادها و ناهمواری ها زیباست زیرا که اگر دنیا همیشه یک جور بود و همیشه یکنواخت، تبدیل به رودخانه ایی آرام می شد و بدون تلاطم. این تضادها به دنیا تلاطم و موج می بخشیده و این موج ها گاهی محکم است و گاهی آهسته. این دنیا پر است از زیبایی ها و تنها دو چشم بینا می خواهد و دستانی شکرگزار و دلی سراسر از عشق به خدا.

 

انشاء شماره دو

آفتاب که غروب می کند خیلی زود اولین ستاره طلوع می کند. بعد کم کم ستاره های دیگر پیدایشان می شود . مثل یک مجلس مهمانی که یکان یکان مهمانانش از راه می رسند ودر خانه ای به وسعت آسمان می نشینند اگر درشبی که هوا صاف است مثلًا در جایی مثل کویر در پشت بام خوابیده باشی نظاره ی ستارگان زیبای آسمان که آسمان را به شکل چادر گلی آبی رنگی در آورده اند هوش از سر آدم می ربایند .ماه در گوشه ای از آسمان مثل یک صورت نورانی یا رهبری آسمانی گویی پادشاه شب است . ستاره ها در پناه او سو سو می زنند و ماه حرکت می کند و از آن ها سان می بیند .آدم های عاشق صورت یار را به صورت ماه تشبیه می کنند ودر دوری یار با ماه نجوا می کنند وستاره می شمرند. دوباره با طلوع خورشدی آسمان شفقی رنگ نوید روزی جدید را می دهد روزی که با مدد گرمای آفتاب به زمین جانی دوباره بخشیده می شود  و با روشنایی درخشانش زیبایی های جهان را به رخ ما می کشد ..روز هنگام فعالیت و جنب و جوش و پیشرفت است با این حال شب و روز  از اسرار خداوندند. ما هم باید در مقابل این نعمات خداوندی سر تعظیم فرود آوریم و بنده ای شاکر و صد البته شکر گذار .

 

انشاء شماره سه

بازشب زیبای خداوند فرارسید.شبی که مانند گناه دردل یک انسان آسمان را به رنگ سیاه پوشانده است.در شب لکه هایی سفید دیده می شود که گویا برای زیبا کردن شب به کار گرفته می شود.

آسمانی که مانند دوست می ماند دوستی خوب که خود را در دامان دوستی با شب و روز محاصره کرده است و راه فرارندارد جز اینکه با شب و روز زندگی خود را سپری کند .

صداقت را می توان درچشمان آسمان مشاهده کرد زیرا در دوستی با روز وشب تبعیضی قائل نمی شود.

آسمان آن قدر پهناور است که انسان دوستی با آن را ترجیح نمی دهد بلکه فکر می کند در حد واندازه او نیست.خورشید طلایی یکی از دوستان آسمان است که موجب پایدار شدن دوستی او با روز می شود:روز وشب خود دریایی از معنی ست که ما انسان ها قابلیت درک آن را نداریم وآن ها را دو دشمن بیش نمی دانیم درحالیکه دوستی این دو از عشق بین لیلی و مجنون بیشتر است.

ماه نیزخود را جزو شب می داند وشب با ماه زیبایی فراوان خود را به رخ مردم این جهان هستی می کشد وخورشید نیز زیبایی را در زندگی روز معنا می دهد و زندگی وی را زیباتر می کند.

به نظر من شب زیبا تر است زیبایی که انگار برای مردم از خود تعریف می کند و با آدم ها درد و دل می کند.ستاره ها هم محرم راز برخی از انسان ها شده اند و برخی ستاره ها را نماد خود در آسمان می دانند.

شب و روز وخورشید و ماه و ستارگان همه و همه روز و شب دنیای زیبای خداوند خویش را می سازند که موجب زیبایی و عاطفی شدن جهان هستی شده است.بیایید ما انسان ها هم مانند شب و روز باشیم ونهال محبت و دوستی را در دل همدیگر بکاریم.

شعر گردانی پایه یازدهم صفحه۱۰۳ در مورد ز کوی یار می آید، نسیم باد نوروزی

انشاء شماره یک

«ز کوی یار می آید، نسیم باد نوروزی از این باد ار مدد خواهی چراغ دل برافروزی»

در زندگی فرصت ها و لحظه ها بدون خبر می آیند و می گذرند بدون آنکه خبری دهند و تو را مطلع سازند. آن لحظه تویی که باید فرصت زندگیت را بگیری و غنیمت شماری و به وسیله ی آن چراغ دل خود را روشن و امیدوار کنی.. دقیقا مانند نسیم بهاری ملایم و بی صدا می آید و می گذرد بدون هیچ صدا و هیچ هشداری. همیشه که از این فرصت ها برایت پیش نمی آید و در قلبت را نمی کوبد تا تو نیز در قلبت را باز کنی و کلید روشنائیش را فشار دهی. تنها فرصت های کمی برای روشن کردن و پر کردن قلبت از امید و آرزو فراهم می شود و تو باید با بیشترین دقت و نگاهی آگاه و موشکافانه فرصت های خوب را از فرصت های بد جدا کنی و بهترین آن را انتخاب کنی. همیشه باد نوروزی نوید بهار و شگوفایی و زیبایی و عطر و بوی گل را به همراه خود دارد و نشان دهنده ی  نوآوری و آبادانی می باشد. دقیقا همان فرصت بزرگ زندگیت که با آمدنش همچون باد نوروزی علاوه بر روشن کردن دلت تو را سرشار می کند از عطر و زیبایی بهاری و با گل های رنگارنگ دلت را پر می کند از انرژی مثبت و دیدی مثبت و قلبت را از سیاهی ها و انرژی منفی دور می کند و تبدیل می شود به قلبی روشن و پر از نور و روشنایی.

بنابراین از این بیت زیبای حافظ باید درس بگیریم و در قلبمان را رو به سیاهی ها و تاریکی ها ببندیم و با استفاده از فرصت ها خوب و انتخاب آن ها قلبمان را پر کنیم از امید و روشنایی و حس خوب تا دنیا به ما لبخند بزند و هر روزمان پر شود از روزها و بادهای نوروزی و بهاری.

 

انشاء شماره دو

در گوشه ایی نشسته بودم و از آرامش آن بعد از ظهر دلنشین تابستانی لذت میبردم، ناگهان نسیمی سرزده به اتاق خلوتم پاگذاشت چشمانم را بستم و شادی حضور مهمانم را بیشتر احساس کردم ، که دوستی قدیمی و دلنشین مهمان فکر و جسم خستم شد این فکر که حضورش به قول شاعر شیرین سخن چون نسیم کوی یار جانبخش دلم بود خستگی های روز پر از فعالیت را زود ، جرات چشم گشودن با این فکر که خیال دوست از سرم بپرد را نداشتم چشم بر هم نهادم و در خواب لحظاتی را کنار یکدیگر گذارنیدیم؛ چشم باز کردم و دیگر در کنارم حضوری نداشت و دستان مهربانش در دستانم نبود امام همچنان فکرش روشنای قلبم شده بود از پنجره به بیرون نگاه کردم خورشید از دریچه ی تنگ آسمان داشت جای خود را با شب عوض میکرد و در این واپسین لحظات تمام زیبایش را با پاشیدن نورهای رنگیش به رخ زمینیان میکشید دلم شاد بود و قلب می تپید باری دیگر یاد کردم از شعری که میگف ز کوی یار می آید، نسیم باد نوروزی     از این باد ار مدد خواهی چراغ دل برافروزی

 

 

شعر کامل ز کوی یار می آید، نسیم باد نوروزی

 

ز کوی یار می‌آید نسیم باد نوروزی          از این باد ار مدد خواهی چراغ دل برافروزی

چو گل گر خرده‌ای داری خدا را صرف عشرت کن   که قارون را غلط‌ها داد سودای زراندوزی

ز جام گل دگر بلبل چنان مست می لعل است    که زد بر چرخ فیروزه صفیر تخت فیروزی

به صحرا رو که از دامن غبار غم بیفشانی    به گلزار آی کز بلبل غزل گفتن بیاموزی

چو امکان خلود ای دل در این فیروزه ایوان نیست   مجال عیش فرصت دان به فیروزی و بهروزی

طریق کام بخشی چیست ترک کام خود کردن   کلاه سروری آن است کز این ترک بردوزی

سخن در پرده می‌گویم چو گل از غنچه بیرون آی   که بیش از پنج روزی نیست حکم میر نوروزی

ندانم نوحه قمری به طرف جویباران چیست   مگر او نیز همچون من غمی دارد شبانروزی

می‌ای دارم چو جان صافی و صوفی می‌کند عیبش  خدایا هیچ عاقل را مبادا بخت بد روزی

جدا شد یار شیرینت کنون تنها نشین ای شمع   که حکم آسمان این است اگر سازی و گر سوزی

به عجب علم نتوان شد ز اسباب طرب محروم   بیا ساقی که جاهل را هنیتر می‌رسد روزی

می اندر مجلس آصف به نوروز جلالی نوش    که بخشد جرعه جامت جهان را ساز نوروزی

نه حافظ می‌کند تنها دعای خواجه تورانشاه      ز مدح آصفی خواهد جهان عیدی و نوروزی

جنابش پارسایان راست محراب دل و دیده    جبینش صبح خیزان راست روز فتح و فیروزی

 

 

معنی شعر

 

١ - از کوى یار بوى خوش باد نوروزى مى‌آید. اگر از این باد یارى بخواهى، چراغ دلت را روشن‌خواهى کرد. [یعنى: دلت روشن خواهد شد. دل را به چراغى مانند کرده که با وزش باد نوروزى‌فروزان‌تر مى‌شود.]

٢ - اگر مانند گل خرده‌اى دارى، آن را براى عیش و عشرت خرج کن؛ زیرا که سوداى زر اندوزى، قارون را دچار خطاهاى بسیارى کرد. [خرده،یعنى پول خرد و اندک. در این جا مقصود از خرده،پرچم‌هاى زرد درون گل است که معمولا از آن به عنوان زر یاد مى‌شود.مقصود آن است که اگر اندکى‌ زر دارى،آن را نیندوز، بلکه صرف عیش کن.]

٣ - بلبل از شراب لعل‌گون جام گل آن چنان مست است که در فضاى آسمان فیروزه رنگ آهنگ‌ «تخت فیروزى»را سر داده است. [گل را به جام پر از شراب سرخى مانند کرده که بلبل از آن سرمست‌شده؛ چرخ فیروزه استعاره از آسمان و«تخت فیروزى»نام آهنگى و لحنى در موسیقى قدیم بوده‌است.]

۴- به صحرا برو تا غبار غم را از دامن وجود خود بیفشانى و به گلزار بیا تا غزل سرودن را از بلبل‌ بشنوى و یاد بگیرى. [غبار غم، تشبیه غم به غبار و از دامن افشاندن،کنایه از رها کردن و دور ریختن‌است.پس مى‌گوید:به صحرا برو تا با تماشاى سرسبزى و خرمى و زیبایى آن،غم‌ها را فراموش‌کنى!]

۵ - اى دل چون در این کاخ فیروزه رنگ زندگى جاودان امکان ندارد، مجال و فرصت عیش را با پیروزى و نیک‌بختى غنیمت بشمار[و آن را از دست مده.فیروزه ایوان،استعاره از آسمان و زندگى‌دنیوى است.]

۶- روش کام بخشیدن به دیگران چیست؟ کام و آرزوى خود را رها کردن است. کلاه سرورى و بزرگى کلاهى است که آن را از این«ترک»-یعنى رها کردن آرزوها-بدوزى! [مى‌گوید:اگر مى‌خواهى‌دیگران به آرزوى خود برسند، تو خود آرزوهایت را ترک کن.ترک آرزوهاست که موجب سرورى و بزرگى است.ترک،در مصراع دوم ایهام دارد به ترک کلاه.مقصود از ترک کلاه،تکه‌هایى است که هرکلاه از آن‌ها دوخته مى‌شود.مثلا کلاه فقر سه ترک داشته است(به نشانه‌ى ترک دنیا و ترک عقبى و ترک کلاه!)اما در این جا مقصود از ترک،همان رها کردن و ترک کردن است.]

٧ - سخن را پوشیده و سربسته مى‌گویم: مانند گل از پرده بیرون بیا و شادباش زیرا که حکومت‌ میر نوروزى کوتاه مدت است و پنج روزى بیش نیست. [مقصود این است که روزهاى عید به سرعت‌مى‌گذرد، پس فرصت شادى را از دست مده. میر نوروزى،یعنى امیر و فرمانرواى نوروزى،به یک رسم‌کهن اشاره دارد که مطابق آن،در آغاز هر سال شمسى،به مدت چند روز،کسى به جز پادشاه و حاکم را(اغلب دلقکى را)به عنوان پادشاه انتخاب مى‌کردند که البته جنبه‌ى تفنن و سرگرمى داشته و ظاهرا دستورهاى او را اجرا مى‌کرده‌اند و پس از اتمام مدت مقرر، او را از مقام حکومت بر مى‌داشته‌اند. بنابراین«حکم میر نوروزى»کنایه از زودگذر و ناپایدار بودن است.]

٨ - نمى‌دانم قمرى در کنار جویباران چرا نوحه و مرثیه خوانى مى‌کند؛ مگر او هم مانند من غمى‌ دائمى و شبانه‌روزى در دل دارد؟

٩ - شرابى دارم که مانند جان شفاف و صافى است اما صوفى بر آن خرده مى‌گیرد! خدایا هیچ‌ عاقلى گرفتار بخت بد نشود. [یعنى: شرابی چون جان و روح، پاک و روشن دارم، ولی صوفی از آن عیب می گیرد. خدایا! بخت بد و ناسازگار نصیب و قسمت هیچ عاقلی نشود. خدایا! آن صوفی ریاکار را مثل ما بدبخت نکن.»]

١٠ - اى شمع! یار شیرین از تو جدا شد. اکنون تنها بنشین؛ زیرا حکم آسمان این است، چه‌ بسوزى و چه بسازى! [با توجه به این که موم عسل را جدا کرده و از آن شمع مى‌ساخته‌اند، مقصود از یار شیرین شمع، همان عسل است.حکم آسمان هم که سرنوشت است. مى‌گوید: اى شمع، چه‌بسازى و چه بسوزى، سرنوشت تو این است که از یار شیرین خود، یعنى عسل جدا شوى!]

١١ - به سبب تکبر ناشى از علم، نمى‌توان خود را از اسباب و عوامل شادى محروم کرد. اى ساقى‌ بیا که روزى افراد نادان آسان‌تر و گواراتر به دست مى‌آید!

۱۲- در مجلس آصف دوران (یعنی جلال الدین تورانشاه)، در روزهاى عید نوروز جلالى شراب بنوش تا جرعه‌ى جام تو ساز و برگ تازه‌اى به جهان ببخشد. [یعنى با نوشیدن شراب در مجلس وزیر، چنان سرمست مى‌شوى که‌جهان را با ساز و برگ نوروزى، تازه و نو و زیبا مى‌بینى! مقصود از آصف،خواجه توران شاه وزیرشاه شجاع است؛ همچنان که در بیت بعد به صراحت از او یاد مى‌کند. مقصود از عید جلالى همان عید نوروز مطابق تقویم شمسى است.]

١٣ - نه فقط حافظ، خواجه توران شاه را ستایش مى‌کند و دعاگوى اوست، بلکه جهان او را مى‌ستاید و از مدح او انتظار عیدى و پاداش خوب دارد! [حسن طلب زیبایى در بیت نهفته است.مى‌گوید:این فقط حافظ نیست که دعاگوى خواجه است،بلکه همه دعاگو هستند و از این دعا و ستایش،امید صله و پاداش مناسب و عیدى دارند!]

١۴ - بارگاه او محراب دل و دیده‌ى پارسایان و پیشانى او براى سحرخیزان نماد و مظهر صبح‌ پیروزى است.[یعنى بارگاه او در نظر پارسایان مانند محراب شایسته‌ى تعظیم و ستایش است و پیشانى روشن او مانند سپیدى روز پیروزى است.][لازم به یادآورى است که این غزل،در نسخه‌ى خانلرى فقط هشت بیت دارد و برخى ابیات‌ مشترک نیز متفاوت ضبط شده است.ابیات  ٣ ، ۵ ، ١١ ، ١٢ ، ١٣  و  ١۴  متن حاضر،در نسخه‌ى خانلرى‌موجود نیست!]